Ekonomi ve İktisat arasındaki fark nedir?

Ekonomi ve iktisat arasındaki fark nedir?

“Ekonomi Nedir 1” ve “Ekonomi Nedir 2” adlı makalelerimizde Türk Dil Kurumu’nun ve ekonomistlerin tanımlamalarıyla “Ekonomi” kelimesini incelemiştik.

Tekrar hatırlamak gerekirse TDK’nın tanımlaması ile;

Ekonomi: İnsanların yaşayabilmek için üretme, ürettiklerini bölüşme biçimlerinin ve bu faaliyetlerden doğan ilişkilerin bütünü.

İnsanlar eskiden beri Ekonomi ve İktisat sözcüklerini tutumlu ve hesaplı bir davranışı belirtmek için kullanmışlardır. Ekonomi sözcüğü bilindiği üzere Türkçe kökenli bir kelime değildir. Bu sözcüğün kökeni Yunanca bir kelime olan “Oikonomia” dan gelmektedir. Eski Yunanca ’da Oikonomia sözcüğü “oikos” ve “nomos” sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur. “Oikos” Yunanca ‘da “ev” anlamına gelirken “nomos” ise “yönetim ya da idare” anlamına gelmektedir ve bu iki Yunanca sözcüğünden oluşan “Oikonomia” ise “ev idaresi”, “evi iyi idare etmek” anlamına gelmektedir. Avrupalı yazarlar ve filozoflar Yunanca kökenli Ekonomi terimine zaman içinde daha geniş anlamlar yükleyerek ülke yönetimleri adına da kullanılmasını uygun görmüşlerdir. Sonuçta ülkeleri de bir ev ve ülkelerdeki toplumu da evin bireyleri olarak düşünebiliriz. 18. Yüzyıla gelindiğinde ise ülke refahı ve zenginliği üzerine tezler ortaya koyan fikir adamlarına ekonomist denilmeye başlanmıştır.

İktisat ise Arapça kökenli bir kelimedir ve sözlük anlamına baktığımızda tutumlu, ölçülü olma anlamlarına gelir. Sözlükteki bir diğer anlamı “kasd” demek olan iktisat, “orta yol ya da istikamet isteme” anlamlarına gelir. Bazı iktisatçılar tarafından iktisat sözcüğünün ekonomi bilim dalının incelemelerine salt ekonomik olmayan bazı politik etki ve analizleri de dahil etmesi sebebi ile ekonomi sözcüğünün tanımından az da olsa saptığını düşünmektedir ve iktisat sözcüğünü bir anlamda politik ekonomi ile eşdeğer görmektedirler. Ekonomi ve iktisat sözcüklerinin eşanlamlı olduğunu düşünen ekonomistler de hayli fazladır. Süregelen yıllarda ekonomi sosyal bilim dalının incelediği konular git gide geniş bir yelpazeye yayılmaya devam etmiş ve tanımı sonuç olarak hemen hemen aynı kapıya çıksa da tanım cümlesi bakımından değişkenlik göstermiştir. Türkçemizde “geçimbilim” olarak da adlandırılır.

Batı da eski Yunanca’nın “oikonomia” sözcüğünden türeyen, Fransızca da “économie” olarak kullanılmaya başlanarak batı dünyasında yaygınlaşan “ekonomi” batıda ekonomi ve mali kurumlarının politikadan arındırılmış şekilde işlemesi gerektiği inancı ve amacı ile anti politik olarak işlenmesi gerektiğine inanılan ve tanımı bu yönde yapılan bilim dalıdır. Karar aşamasında duygusallığın değil, matematiksel tezlerin karara tamamen etki etmesi gerektiğini vurgularlar. Doğuda ise ekonomik analiz ve politikaların kimi durum ve safhalarında politik görüş ve analizlerinin ekonomik analizlerle harmanlanması durumuna politik ekonomi veya iktisat denilmektedir. Yine de batıda her ne kadar Politik Ekonomi değil de yalnızca Ekonomik analizler sonucu çıkan matematiksel sonuçların üzerinden değerlendirilmesi gerektiği vurgulansa da günümüzde batı ülkelerinin de bazı Ekonomik konularda doğu diliyle “iktisadi” yönde tavır takındıkları görülmektedir.

Ülkemizde Ekonomi bilim dalının tüm ekonomik gelişmeleri inceleme yöntemi bir yana, üniversite çağına gelmiş ve bölüm seçme aşamasındaki genç arkadaşlarımızın merak ettiği hususlardan biri de bazı üniversitelerde Ekonomi bölümü bazı üniversitelerde ise İktisat bölümünün bulunmasıdır. Ülkemizde ikisi de esas olarak aynı bölümdür ve ana konular olarak aynı olmakla beraber iktisat bölümlerinde ek ders olarak politika, siyaset tabanlı ek dersleri seçmenin daha faydalı olabileceği kanaatindeyiz.